Γράφει ο Παιδίατρος-Νεογνολόγος Μάνος Δηλανάς
Σύμφωνα με γνωμοδότηση της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας -Academy of Nutrition and Dietitics 2016- μια κατάλληλα σχεδιασμένη αποκλειστικά φυτοφαγική διατροφή (plant based – vegan) είναι υγιεινή, θρεπτικά επαρκής και προσφέρει οφέλη για την πρόληψη και θεραπεία συγκεκριμένων νοσημάτων. Η διατροφή αυτή είναι κατάλληλη για όλα τα στάδια ζωής περιλαμβανομένων της βρεφικής, παιδικής και εφηβικής ηλικίας.
Παρόμοια θέση σχετικά με την εφαρμογή φυτοφαγικής διατροφής (vegan) κατά τη βρεφική, παιδική και εφηβική ηλικία ανάμεσα σε άλλους έχουν διατυπώσει η Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιατρικής (American Academy of Pediatrics), η Καναδική Παιδιατρική Εταιρεία (Canadian Paediatric Society 2010), οι Διαιτολόγοι του Καναδά (Dietiticians of Canada 2010), η Βρετανική Ένωση Διαιτολόγων (British Dietetic Association 2014), το Βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας British National Health Service (eatwell guide 2019) και η Ιταλική Εταιρεία Ανθρώπινης Διατροφής (Italian Society of Human Nutrition 2017).
Τα καλά της vegan διατροφής
Η αξία της vegan διατροφής έγκειται στα φυτοχημικά όπως καροτενοειδή, πολυφαινόλες, ινδόλες και γλυκοσινολάτες, καθώς και τις φυτικές ίνες, συστατικά που βρίσκονται κατά αποκλειστικότητα στα φυτά. Έχουν αντιοξειδωτική δράση απενεργοποιώντας τις ελεύθερες ρίζες, δηλαδή ασταθή μόρια με ελεύθερο ηλεκτρόνιο που παράγονται είτε από φυσιολογικές μεταβολικές διαδικασίες του ανθρώπινου σώματος, είτε από εξωγενείς επιδράσεις πχ μόλυνση και έχουν την τάση καταστροφής μορίων όπως το DNA, πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες προκαλώντας καταστροφή του κυττάρου. Επίσης τα φυτοχημικά έχουν αντιφλεγμονώδη δράση, και μειώνουν την καρκινική δραστηριότητα μέσω πολλαπλών μηχανισμών συμπεριλαμβανομένων της αδρανοποίησης των καρκινογόνων, της ρύθμισης των ορμονών, της επιβράδυνσης της αύξησης των καρκινικών κυττάρων, της πρόληψης της βλάβης του DNA και της επιδιόρθωσης του (American Institute of Cancer Research 2013). Επίσης, ενισχύουν το ανοσοποιητικό, προστατεύουν από ασθένειες όπως οστεοπόρωση, καρδιαγγειακή νόσος, εκφύλιση ωχράς κηλίδας, καταρράκτης, παχυσαρκία και ομαλοποιούν την χοληστερόλη.
Οι φυτικές ίνες (πρεβιοτικά) που βρίσκονται σε μη επεξεργασμένες τροφές φυτικής προέλευσης υποστηρίζουν τη λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος και προάγουν την βιοποικιλότητα της μικροχλωρίδας του εντέρου (προβιοτικά), δηλαδή του πληθυσμού των μικροβίων που συμβιώνουν στο ανθρώπινο σώμα και εξασφαλίζουν την ακεραιότητα του εντερικού φραγμού.
Επιπλέον οι φυτικές ίνες βελτιώνουν το λιπιδαιμικό προφίλ (ολική χοληστερόλη, τριγλυκερίδια) και μειώνουν τον κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Την ίδια στιγμή η μικροχλωρίδα του εντέρου ενισχύει την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών (ισοφλαβόνες και λιγνάνες), συνθέτει βιταμίνες, προστατεύει από κοινά παθογόνα, καταστρέφει τοξίνες, ενισχύει το ανοσοποιητικό, προστατεύει από αλλεργίες, μειώνει τη φλεγμονή και υποστηρίζει την εγκεφαλική λειτουργία (παραγωγή πρόδρομων νευροδιαβιβαστών). Η σύσταση της μικροχλωρίδας του εντέρου είναι ενδεικτική για τον κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων νοσημάτων (αλλεργίες, παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης, φλεγμονώδης νόσος εντέρου, νεοπλασίες, καρδιαγγειακή νόσο) και επηρεάζεται από τη διατροφή ή την έκθεση σε αντιβίωση.

Η ανάπτυξη των παιδιών
Έχει αποδειχθεί ότι τα παιδιά που ακολουθούν κατά βάση vegan διατροφή με μη επεξεργασμένες τροφές παρουσιάζουν φυσιολογική αύξηση και ανάπτυξη (O΄ Conell et al, Pediatrics 1989).
Συστηματική ανασκόπηση δημοσιεύσεων από κεντρική Ευρώπη και ΗΠΑ με ετερογένεια και αθροιστική αξιολόγηση vegetarian και vegan έδειξε ότι η σωματική αύξηση ήταν συγκρίσιμη με την ομάδα ελέγχου, η πρόσληψη μακροσυστατικών της διατροφής ήταν εντός των συνιστώμενων τιμών και συγκρίσιμη με την ομάδα ελέγχου (Schurmann et al 2017). Επιπλέον ο κίνδυνος για παχυσαρκία, καρδιαγγειακή νόσο και σακχαρώδη διαβήτη είναι μειωμένος.
Ειδικά η παχυσαρκία, που αποτελεί μάστιγα της εποχής, καθώς περισσότερα από 1/5 παιδιά στην Ελλάδα ηλικίας 4-17 ετών είναι υπέρβαρα (Tambalis et al 2018), χαρακτηρίζεται από φλεγμονή, που προάγει ασθένειες όπως το άσθμα στην παιδική ηλικία. Μελέτες παρατήρησης έχουν αναδείξει τη σύνδεση ανάμεσα στην παχυσαρκία και αυτοάνοσα νοσήματα όπως αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, σακχαρώδης διαβήτης, σκλήρυνση κατά πλάκας, ρευματοειδής αρθρίτιδα, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου και ψωρίαση. Επιπλέον, επιδημιολογικές μελέτες σχετίζουν την παχυσαρκία με αυξημένη ευπάθεια σε λοιμώξεις και προδιάθεση για νεοπλασίες.
Αν και τα δεδομένα για την παιδική ηλικία είναι προς το παρόν λίγα, η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία έχει συνδυασθεί με την εμφάνιση σκλήρυνσης κατά πλάκας και νεοπλασίας στην ενήλικη ζωή. Στα παιδιά η παχυσαρκία σχετίζεται με άσθμα, αλλεργική δερματίτιδα και άπνοια στον ύπνο. Επίσης η απάντηση των παχύσαρκων παιδιών στα εμβόλια είναι υποδεέστερη. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στην παιδική παχυσαρκία και τον κίνδυνο παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή (Sabate et al 2010).
Επίσης, παιδιά που ακολουθούν διατροφή με βάση φυτικά προϊόντα παρουσιάζουν μικρότερη επίπτωση ακμής, αλλεργιών, λοιμώξεων αναπνευστικού, οξείας μέσης ωτίτιδας και προβλημάτων πέψης. Η εξάλειψη των γαλακτοκομικών έχει αποδειχθεί ωφέλιμη σε παιδιά που πάσχουν από δυσκοιλιότητα. Επιπρόσθετα, τα βρέφη με κολικούς ανταποκρίνονται καλύτερα όταν η μητέρα τους απέχει από τα γαλακτοκομικά.

Αποφυγή τοξινών
Μια διατροφή βασισμένη σε φυτικά προϊόντα ελαχιστοποιεί την έκθεση των παιδιών σε περιβαλλοντικές τοξίνες και παράγοντες μόλυνσης ιδιαίτερα βλαβερούς, λόγω του υπό ανάπτυξη εγκεφάλου.
>> Βαρέα μέταλλα, οργανικοί ρύποι και φυτοφάρμακα έχουν σχετισθεί με ασθένειες όπως οι νεοπλασίες, το άσθμα, μαθησιακές δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς (δηλητηρίαση με μόλυβδο). Αυτές οι επικίνδυνες ενώσεις ανιχνεύονται σε ολοένα και μεγαλύτερες συγκεντρώσεις καθώς ανεβαίνουμε στην τροφική αλυσίδα. Οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις βρίσκονται στα ψάρια και στα ζωικά προϊόντα. Δεδομένου ότι οι ενώσεις αυτές είναι λιποδιαλυτές, διέρχονται τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και επιδρούν στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο.
>> Η κατανάλωση ζωικών προϊόντων ενέχει κίνδυνο για βακτηριδιακή μόλυνση και για έκθεση σε συνθετικές ή μη αυξητικές ορμόνες, στεροειδή και αντιβιοτικά. (Heredia et al 2018, Marshal et al 2011, Sang-Hee Jeong 2010)
>> Η λήψη αντιβιοτικών μέσα από την τροφική αλυσίδα συμβάλλει στην αντίσταση των βακτηριδίων στην αντιβίωση. Η πρώιμη έκθεση σε αντιβιοτικά κατά τη βρεφική ηλικία αυξάνει τον κίνδυνο για παχυσαρκία, αλλεργία, άσθμα, ατοπική δερματίτιδα και φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου.
>> Επιπλέον, η μη κατανάλωση ζωικών προϊόντων σημαίνει
- μειωμένη πρόσληψη χοληστερόλης και κορεσμένων λιπών που σχετίζονται με καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και κακοήθειες
- αποφυγή έκθεσης σε αυξητικό παράγοντα IGF-1 ζωικής προέλευσης που συνδέεται με ανάπτυξη κακοήθειας
- αποφυγή αιμικού σιδήρου ζωικής προέλευσης, που προάγει αθηροσκλήρυνση, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και καρκίνο του εντέρου,
- μη πρόσληψη καρνιτίνη ζωικής προέλευσης, που σχετίζεται με μικρόβια που παράγουν ΤΜΑΟ – μεταβολίτης που προάγει τη φλεγμονή, αθηροσκλήρυνση, καρδιαγγειακά συμβάματα.
- αποφυγή έκθεσης σε χημικές ουσίες που σχηματίζονται κατά το μαγείρεμα ζωικών προϊόντων, όπως ετεροκυκλικές αμίνες, πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες και προχωρημένης γλυκοζυλίωσης, τελικά προϊόντα που έχουν καρκινογόνες προφλεγμονώδεις ιδιότητες. (J.Hever 2016)
Την ίδια στιγμή η vegan διατροφή αποδεικνύεται περισσότερο φιλική στο περιβάλλον και εξυπηρετεί τη βιοποικιλότητα, η διατάραξη της οποίας εγκυμονεί κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία (R Henry et al 2019).
Μια επαρκώς σχεδιασμένη φυτοφαγική διατροφή μπορεί να προσφέρει στα παιδιά τα απαραίτητα συστατικά και θερμίδες. Ειδικά τα πρώτα 2 χρόνια ζωής τα παιδιά χρειάζονται αυξημένο ποσοστό θερμίδων από το λίπος. Έχοντας αυξημένες ενεργειακές ανάγκες, μικρότερο στομάχι και μικρότερη περίοδο που διατηρούν την προσοχή τους είναι σημαντικό να καταναλώνουν τροφές με αυξημένη ενεργειακή αξία και υψηλή περιεκτικότητα σε σύμπλοκους υδατάνθρακες, πρωτεΐνη και λίπη σε κάθε γεύμα.

Σημαντικά θρεπτικά συστατικά στη διατροφή του παιδιού
Η πρωτεΐνη
Η πρωτεΐνη αποτελεί σημαντικό συστατικό για τη δόμηση, την επισκευή και τη διατήρηση των οστών, των μυών, του δέρματος και του αίματος. Επίσης, παρέχει δομικά συστατικά για ένζυμα, ορμόνες και βιταμίνες.
Τα παιδιά, ειδικά στη βρεφική και την 1η παιδική ηλικία, έχουν μεγαλύτερες ανάγκες πρωτεΐνης για το βάρος τους σε σχέση με τους ενήλικες. Τα φυτά παρέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα και ο συνδυασμός πηγών πρωτεΐνης δεν είναι αναγκαίος. Παρόλα αυτά ορισμένοι συστήνουν αύξηση της προσλαμβανόμενης πρωτεΐνης κατά 10-15% (Agnoli 2017). Έχει αποδειχθεί ότι παιδιά με vegan διατροφή καλύπτουν ή υπερκαλύπτουν τις ανάγκες τους, ειδικά όταν περιλαμβάνεται πηγή πρωτεΐνης σε όλα τα γεύματα. Υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη έχουν τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι και η σόγια (τόφου και τέμπε), τα ολικής αλέσεως σιτηρά και τα λαχανικά.
Το λίπος
Το λίπος είναι απαραίτητο στη διατροφή βρεφών και παιδιών. Το μητρικό γάλα έχει περιεκτικότητα σε λίπος 4-5%. Τα βρέφη παίρνουν 40% των θερμίδων από το λίπος. Στα παιδιά 1 έως 3 ετών 35-40%, και άνω των 3 ετών 20-35% των θερμίδων προέρχονται από το λίπος. Τα λίπη παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του νευρικού συστήματος. Όμως, καλό είναι να προέρχονται από συγκεκριμένες πηγές. Υγιεινά λίπη προέρχονται από ξηρούς καρπούς, ελιές, αβοκάντο και ελαιόλαδο. Αντίθετα, σκόπιμο είναι να αποφεύγονται μαργαρίνη, φοινικέλαιο, λάδι καρύδας, τρανσλιπαρά οξέα (http://www.hda.gr/wp-content/uploads/2019/06/infographic_FINAL_web_page-0001.jpg) (μπισκότα, κατεψυγμένα προϊόντα ζύμης και πίτσα) και έλαια πλούσια σε ω6 πχ ηλιέλαιο.
Έμφαση πρέπει να δίνεται σε ω3 λιπαρά οξέα. Το α λινολενικό οξύ ALA, που βρίσκεται στο λιναρόσπορο, τη σόγια, τα καρύδια, τους σπόρους chia και κάναβης, μετατρέπεται από τον οργανισμό σε εικοσοπεντανοϊκό (DHA) και το δοκοσαεξανοϊκό οξυ (EPA), δηλαδή ω3 λιπαρά οξέα μακράς αλυσίδας.
Τα τελευταία παίζουν ρόλο στο σχηματισμό κυτταρικών μεμβρανών, στη μεταφορά και οξείδωση της χοληστερόλης και στην παραγωγή ορμονών. Φαίνεται ότι η αναλογία ω3 (α- λινολενικό) προς ω6 (λινολεικό) είναι πιο σημαντική από την προσλαμβανόμενη ποσότητα των ω3. Αναλογία λινολεικού προς α λινολενικό 4:1 θεωρείται ιδανική για την ενδογενή μετατροπή του α λινολενικού σε EPA και DHA.
Ο σίδηρος
Ο σίδηρος είναι σημαντικός για τη μεταφορά και αποθήκευση του οξυγόνου, τη φυσιολογική αύξηση, την ανάπτυξη και τη νοητική λειτουργία. Έλλειψή του μπορεί να σχετίζεται με προβλήματα συμπεριφοράς, κόπωση, μειωμένη διάρκεια προσοχής. Παιδιά που ακολουθούν διατροφή βασισμένη σε φυτικά προϊόντα είναι απαραίτητο να περιλαμβάνουν τροφές πλούσιες σε σίδηρο. Το πλεονέκτημά τους είναι ότι δεν καταναλώνουν γαλακτοκομικά, τα οποία μπορεί να συμβάλλουν στην έλλειψη σιδήρου με τρείς τρόπους. Καταρχάς, περιορίζοντας την κατανάλωση τροφών που περιέχουν σίδηρο, μειώνοντας την απορρόφηση του σιδήρου και τέλος προκαλώντας μικροαιμορραγία στο έντερο που οδηγεί σε απώλεια σιδήρου. Στα φυτά βρίσκεται ο μη αιμικός σίδηρος, που απορροφάται σε μικρότερο βαθμό σε σχέση με τον αιμικό σίδηρο που υπάρχει στα ζωικά προϊόντα. Γενικά η απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου εξαρτάται από τις ανάγκες του ατόμου και τις αποθήκες σιδήρου (σε μειωμένες αποθήκες αυξάνεται η απορρόφηση του σιδήρου), καθώς και τη σύσταση του γεύματος (μειωμένη περιεκτικότητα του γεύματος σε σίδηρο αυξάνει την απορρόφηση του σιδήρου). Η βιοδιαθεσιμότητα του εξαρτάται από τη επίδραση αναστολέων όπως το φυτικό οξύ και οι πολυφαινόλες (καφές, κακάο, μούρα, τσάι) και ενισχυτών όπως η βιταμίνη C και το κιτρικό οξύ (φρούτα και εσπεριδοειδή), η λυσίνη (αμινοξύ σε φυστίκια, κινόα, όσπρια). Επίσης, το μούλιασμα σπόρων και οσπρίων, η διαδικασία δημιουργίας φύτρου και η ζύμωση αυξάνουν την διαθεσιμότητά του σιδήρου.
Οι φυτοφάγοι έχουν χαμηλότερα επίπεδα αποθήκης σιδήρου (φερριτίνη), όμως αυτό ίσως είναι πλεονέκτημα, γιατί υψηλότερα επίπεδα σχετίζονται με σακχαρώδη διαβήτη και νεοπλασίες.
Ηλικία Ημερήσια συνιστώμενη πρόληψη σιδήρου mg
0-6 μηνών ΜΓ 0,2-0,4 mg/860ml
7-12 μηνών 11 mg
1-3 ετών 7 mg
4-8 ετών 10 mg
9-13 ετών 8 mg
Κορίτσια Αγόρια
14-18 ετών 15 mg 11 mg
Institute of Medicine

Το ιώδιο
Το ιώδιο είναι στοιχείο απαραίτητο για τη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών. Υπάρχει στα φυτά αλλά η περιεκτικότητα εξαρτάται από το έδαφος που καλλιεργούνται. Δεδομένης της σημασίας των θυρεοειδικών ορμονών για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και τη σωματική αύξηση κατά την παιδική και εφηβική ηλικία είναι απαραίτητο να καλύπτονται οι ημερήσιες ανάγκες. Η κατανάλωση φυκιών μπορεί να εκθέσει τον οργανισμό σε αυξημένη πρόσληψη ιωδίου που είναι εξίσου προβληματική. Κατά τη διάρκεια του 1ου χρόνου τροφής οι ανάγκες σε ιώδιο καλύπτονται από το μητρικό γάλα ή την φόρμουλα. Πρόσληψη ιωδίου συμβαίνει μέσω του ιωδιωμένου αλατιού ή μέσω συμπληρώματος ιωδιούχου καλίου μετά τον 1ο χρόνο. Τροφές με αυξημένη περιεκτικότητα σε αλάτι δεν περιέχουν ιώδιο. Εξάλλου σόγια, σταυρανθή λαχανικά πχ μπρόκολο, κέιλ, λάχανο και γλυκοπατάτες αν και περιέχουν συστατικά που μπορεί να επηρεάσουν την παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών, δεν έχουν σχετισθεί με θυρεοειδική ανεπάρκεια σε άτομα με φυσιολογική πρόσληψη ιωδίου.
Ηλικία Συνιστ. Ημερ. Προσλ. Ιωδίου Ανώτατο όριο Ημερ. Πρόσλ. Ιωδίου
Γέννηση – 6 μηνών 110 mcg –
7-12 μηνών 130 mcg –
1-3 ετών 90 mcg 200 mcg
4-8 ετών 90 mcg 300 mcg
9-13 ετών 120 mcg 600 mcg
14-18 ετών 150 mcg 900 mcg
Κύηση 220 mcg 900- 1100 mcg
θηλασμός 290 mcg 900 – 1100mcg
Institute of Medicine
Ασβέστιο
Το ασβέστιο βρίσκεται στο χώμα, γι’ αυτό και τα φυτά αποτελούν πηγές ασβεστίου. Έτσι, μια διατροφή με προϊόντα φυτικής προέλευσης προσφέρει ασβέστιο. Το μητρικό γάλα με περιεκτικότητα ασβεστίου 200-340 mg /lt αποτελεί την καλύτερη πηγή ασβεστίου για τον πρώτο χρόνο ζωής.
Φυτικά ροφήματα με ενισχυμένη περιεκτικότητα σε ασβέστιο, τόφου, φασόλια, ταχίνι και αμυγδαλοβούτυρο είναι καλές πηγές ασβεστίου. Η βιοδιαθεσιμότητα του ασβεστίου εξαρτάται από την περιεκτικότητα της τροφής σε οξαλικά άλατα και σε μικρότερο βαθμό σε φυτικό οξύ και φυτικές ίνες. Λαχανικά με μειωμένη περιεκτικότητα σε οξαλικά είναι το κέϊλ, το κινέζικο λάχανο, το πακ τσόι (bok choi), η πικραλίδα (dandelion), το μπρόκολο, η ρόκα, το μαρούλι, τα λαχανάκια Βρυξελλών και το κάρδαμο (watercress). Σε αυτά η απορρόφηση του ασβεστίου φτάνει στο 50%, ενώ από το τόφου και τα περισσότερα φυτικά ροφήματα στο 30%, όσο και από το γάλα αγελάδας. Το ασβέστιο από άσπρα φασόλια, σύκα, αμύγδαλα ταχίνι είναι απορροφήσιμο κατά 20%.
Σημειωτέον, ότι εκτός από το ασβέστιο σημαντικοί παράμετροι για την αύξηση και τον σχηματισμό υγιών οστών είναι το παιχνίδι και η σωματική δραστηριότητα, η μειωμένη κατανάλωση αλατιού που υπάρχει κυρίως σε επεξεργασμένες τροφές, η επάρκεια βιταμίνης D και η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.
Ηλικία Ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου
0-6 μηνών 200 mg
7-12 μηνών 260 mg
3 ετών 700 mg
4 – 8 ετών 1000 mg
9- 18 ετών 1300 mg
Institute of Medicine
Ηλικία Ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου
1-3 ετών 350 mg
4-6 ετών 450 mg
7- 10 ετών 550 mg
11 – 14 ετών 800 – 1000 mg
15 – 18 ετών 800 – 1000 mg
British Nutrition Foundation

Βιταμίνη D
Η έλλειψη βιταμίνης D στα παιδιά σχετίζεται με καθυστέρηση αύξησης και ραχίτιδα. Επίσης, σε μελέτες η επάρκεια της βιταμίνης έχει σχετισθεί με πρόληψη κακοηθειών, καρδιαγγειακής νόσου, διαβήτη και σκλήρυνσης κατά πλάκας . Η βιταμίνη D μειώνει τη φλεγμονή και τροποποιεί τη λειτουργία του ανοσοποιητικού. Η έκθεση στο φως του ήλιου 20 με 30 λεπτά ημερησίως, χωρίς να μεσολαβεί τζάμι ή αντηλιακό, είναι ο καλύτερος τρόπος για κάλυψη των αναγκών. Η ώρα, η εποχή, το γεωγραφικό πλάτος, η μόλυνση και τα ρούχα επηρεάζουν το βαθμό της έκθεσης.
Η παχυσαρκία και το σκούρο χρώμα δέρματος αυξάνουν τον απαιτούμενο χρόνο έκθεσης. O σύγχρονος τρόπος ζωής και η χρήση αντιηλιακού για την προστασία του δέρματος δεν ευνοούν την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Γι’ αυτό η χορήγηση βιταμίνης D3 χοληκαλσιφερόλης φυτικής προέλευσης με τη μορφή συμπληρώματος είναι απαραίτητη για τη σταθερή κάλυψη των αναγκών τουλάχιστον κατά τους χειμερινούς μήνες.
Βιταμίνη Β12
Ο καθένας που ακολουθεί vegan διατροφή χρειάζεται αξιόπιστη πηγή της βιταμίνης Β12.
Είναι εξαιρετικά σημαντική στην πρώιμη εγκεφαλική ανάπτυξη, στη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου, στη λειτουργία της μνήμης και συμβάλει στην προστασία του εγκεφάλου. Έλλειψη της βιταμίνης μπορεί να προκαλέσει μη αναστρέψιμη νευρολογική βλάβη, αναιμία, αναπτυξιακή παλινδρόμηση και δυσκολίες σίτισης. Πρώιμα συμπτώματα της έλλειψης είναι αιμωδίες σε δάχτυλα άνω και κάτω άκρων, κόπωση, ανεπαρκής πρόσληψη βάρους σε παιδιά, μειωμένη νοητική ικανότητα και προβληματική πέψη. Υποκλινική έλλειψη της Β12 προκαλεί αύξηση της ομοκυστεϊνης, που είναι ένα αμινοξύ που μεταβολίζεται από την Β12. Αν και η Β12 υπάρχει ως πρόσθετο σε φυτικά ροφήματα και διατροφική μαγιά, η επαρκής πρόσληψη της βιταμίνης εξασφαλίζεται μόνο με συμπλήρωμα διατροφής. Προτιμάται κυανοκοβαλαμίνη που φαίνεται να είναι περισσότερο σταθερή και με καλύτερα αποτελέσματα.
(Michael Greger 2018 https://www.pcrm.org/news/exam-room-podcast/how-not-die).
Η μεθυλκοβαλαμίνη είναι λιγότερο σταθερή και γι’ αυτό απαιτούνται υψηλότερες ποσότητες και αποφυγή έκθεσης στο φως. Επαρκή επίπεδα είναι ιδιαίτερα σημαντικά κατά την κύηση και την γαλουχία.
Για τις θηλάζουσες μητέρες επάρκεια της Β12 εξασφαλίζει ότι το θηλάζον βρέφος καλύπτει τις ανάγκες του για Β12 συνήθως μέχρι την ηλικία των 9 έως 12 μηνών.
Ηλικία Συνιστ. δόση Β12, Ημερησίως Συνιστ. δόση Β12, 2 φορές την εβδομάδα
0-6 μηνών Μητρικό γάλα ή φόρμουλα Μητρικό γάλα ή φόρμουλα
6-12 μηνών 5-20 mcg αν χρειασθεί 200 mcg αν χρειασθεί
1-3 ετών 10- 40 mcg 375 mcg
4-8 ετών 13- 50 mcg 500 mcg
9-13 ετών 20- 75 mcg 750 mcg
14-18 ετών 25- 100 mcg 1000 mcg
Κύηση / θηλασμός 30 – 100 mcg 1000 mcg

Θηλασμός
Ο θηλασμός αποτελεί την ιδανική τροφή για τα βρέφη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει αποκλειστικά θηλασμό τους πρώτους έξι μήνες ζωής και συνέχιση του θηλασμού τουλάχιστον μέχρι την ηλικία των 2 ετών.
Η κάλυψη των αναγκών της θηλάζουσας με βιταμίνη Β12 1000μg κυανοκοβαλαμίνης 2 φορές την εβδομάδα και ιώδιο 150μg/μέρα (50% αναγκών) είναι απαραίτητα.
Επιπλέον, όλα τα θηλάζοντα βρέφη χρειάζονται συμπλήρωμα βιταμίνης D 400IU ανά μέρα. Σε περίπτωση ανεπάρκειας του μητρικού γάλακτος ή για μητέρες που δε μπορούν να θηλάσουν, συστήνεται φόρμουλα φυτικής προέλευσης από σόγια ή υδρολυμένη πρωτεΐνη ρυζιού που δεν είναι επιβαρυμένη με αλουμίνιο. Συστηματική ανασκόπηση και μετανάλυση 35 μελετών έδειξε ότι η αύξηση (βάρος, ύψος) και οι βιοχημικοί δείκτες (αιμοσφαιρίνη, ασβέστιο, ψευδάργυρος, πρωτεΐνη ορού) των βρεφών που σιτίστηκαν με φόρμουλα σόγιας ήταν αντίστοιχα με τα θηλάζοντα βρέφη. Επίσης δεν υπάρχουν δεδομένα για αρνητική επίδραση της σόγιας στο αναπαραγωγικό σύστημα και στους ενδοκρινείς αδένες. (Br J Nutr. 2014 Vandenplas Y)
Σε πρόωρα βρέφη με σοβαρή νεφρική δυσλειτουργία και συγγενή υποθυρεοειδισμό συστήνεται η χρήση υδρολυμένης πρωτεΐνης ρυζιού.
Στερεές τροφές
Μετά τους 6 μήνες γίνεται εισαγωγή αλεσμένων ή τεμαχισμένων (fingerfoods) φρούτων, λαχανικών, δημητριακών και ψευδοδημητριακών (κινόα, φαγόπυρο, αμάρανθος, κεχρί), οσπρίων, ξηρών καρπών και σπόρων. Έμφαση δίνεται σε τροφές που περιέχουν σίδηρο σε κάθε γεύμα, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες του βρέφους.
Μέχρι τους 12 μήνες το γάλα παραμένει η βασική παράμετρος διατροφής και δεν προστίθεται αλάτι στην τροφή. Εφόσον το βρέφος καταναλώνει επαρκή ποσότητα γάλακτος δε χρειάζεται συμπλήρωμα βιταμίνης Β12 και ιωδίου.
Χρήσιμες συστάσεις
Συνήθως μετά τους 12 μήνες και ανάλογα με τα αποτελέσματα εργαστηριακού ελέγχου που έχει προηγηθεί, συστήνεται η χορήγηση βιταμίνης Β12. Επίσης, απαραίτητη είναι η κάλυψη των αναγκών σε ιώδιο είτε με τη μορφή ιωδιούχου αλατιού (1γρ ιωδιούχου αλατιού καλύπτει περίπου 55% των αναγκών σε ιώδιο από 1- 8 ετών) είτε με τη μορφή συμπληρώματος ιωδιούχου καλίου. Αν χρησιμοποιείται ιωδιούχο αλάτι η συγκεκριμένη ποσότητα είναι μικρή σε σχέση με την μέγιστη επιτρεπόμενη ημερήσια πρόσληψη. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγονται τυποποιημένες τροφές που έχουν αλάτι μη ιωδιούχο. Η κατανάλωση αλατιού προκαλεί αποβολή ασβεστίου στα ούρα.
Συστήνεται η καθημερινή κατανάλωση τροφίμων με αυξημένη περιεκτικότητα σε ασβέστιο. Αν η πρόσληψη φυτικών ροφημάτων και γιαουρτιών δεν είναι καθημερινή χρειάζεται κατανάλωση πράσινων λαχανικών με χαμηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά για παράδειγμα κέιλ, ρόκα, μπρόκολο τουλάχιστον μια φορά τη μέρα, και τουλάχιστον 2 από τις εξής επιλογές τόφου με θειικό ασβέστιο ως πηκτικό, ταχίνι, αμυγδαλοβούτυρο, σπόροι chia ή ξερά σύκα.
Σημαντική είναι η κατανάλωση μη επεξεργασμένων τροφών, Έμφαση πρέπει να δίνεται σε κατανάλωση τροφών με Ω3 λιπαρά. Εξίσου σημαντικό είναι να καταναλώνονται τροφές με ασβέστιο, σίδηρο και να εξασφαλίζονται επαρκή επίπεδα βιταμίνης D.
Η χορήγηση βιταμίνης Β12 είναι απαραίτητη. Τέλος, σημαντική είναι η κάλυψη των αναγκών σε ιώδιο.
Μερίδες Τροφές 1-3 ετών 4-10 ετών 11-17 ετών
Ολικής αλέσεως δημητριακά & πατάτες 3-4 4-5 6-9
Όσπρια, τόφου, τέμπε 1-2 2-3 2-4
Βίγκαν εναλλακτικά κρέατος 0-1 0-1 0-2
Ρόφημα σόγιας η άλλο φυτικό
(ενισχυμένο με ασβέστιο) 1-2 1-2 2
φρούτα 2 2-3 3-5
λαχανικά 2 3 4-5
Σπόροι και ξηροί καρποί 1 1-2 2-3
Φυτικά έλαια 2 3 3-4
Συμπλήρωμα με βιταμίνη Β12 και ιώδιο είναι απαραίτητα
Ορισμός μερίδας
Ολικής αλέσεως δημητριακά και πατάτες: 2 φέτες ψωμί 60γρ, 40 γρ. νιφάδες βρώμης ή δημητριακών, 200 γρ πατάτα (περίπου 150γρ μαγειρεμένη), 40 γρ μη μαγειρεμένο κινόα, κεχρί, ρύζι (αντιστοιχία μη μαγειρεμένου προς μαγειρεμένο 1:2)
Όσπρια, τόφου, τέμπε (μη μαγειρεμένα): 4 κουταλιές σούπας φασόλια, ρεβύθια, φακές (αντιστοιχία μη μαγειρεμένου προς μαγειρεμένο 1:2), , 60 γρ. τόφου
Βίγκαν εναλλακτικά κρέατος : 4 κεφτέδες ανάλογου κρέατος ή φάλαφελ, 1 μέτριο βίγκαν μπέργκερ
Ρόφημα σόγιας η άλλο φυτικό ρόφημα πχ βρώμης , αμυγδάλου : 200 ml ρόφημα, 125 ml γιαούρτι σόγιας.
Φρούτα : 1 μεγάλο φρούτο 100-150 γρ. ή 2 μικρά, 30 γρ αποξηραμένα φρούτα
Λαχανικά (ωμά) : 150 γρ σταυρανθή, 100γρ φυλλώδη, ντομάτες, αγγούρι, κολοκύθα, 30 γρ καρότο, μελιτζάνα, κρεμμύδι, αγκινάρα
Ξηροί καρποί, σπόροι : 30 γρ ή 2 κουταλιές της σούπας
Έλαια : 10 ml ελαιόλαδο, ηλιέλαιο, κραμβέλαιο, σογιέλαιο, 40γρ ελιές, αβοκάντο , καρύδα

Πηγές θρεπτικών συστατικών
Θρεπτικό συστατικό Τροφές
πρωτεΐνη όσπρια, ξηροί καρποί , σόγια
Ω3 λιπαρά σπόροι (λιναρόσπορος, chia, κάναβη), πράσινα φυλλώδη λαχανικά, μικροάλγη, σόγια, καρύδια
φυτικές ίνες φρούτα, αποξηραμένα φρούτα, λαχανικά, ξηροί καρποί,
αβοκάντο, όσπρια, ολικής αλέσεως, ξηροί καρποί , σπόροι
αβοκάντο, όσπρια, ολικής αλέσεως, ξηροί καρποί , σπόροι
ασβέστιο φυλλώδη λαχανικά με χαμηλά οξαλικά (λάχανο, bok choy,
μπρόκολο, λάχανο κέιλ, λαχανίδες) calcium set τόφου,
αμύγδαλα, ενισχυμένα ροφήματα φυτικής προέλευσης,
σουσάμι, ταχίνι, σύκα, μελάσα blackstrap
μπρόκολο, λάχανο κέιλ, λαχανίδες) calcium set τόφου,
αμύγδαλα, ενισχυμένα ροφήματα φυτικής προέλευσης,
σουσάμι, ταχίνι, σύκα, μελάσα blackstrap
ιώδιο συμπλήρωμα, ιωδιούχο αλάτι
σελήνιο μπραζίλ νατς, βρώμη, φασόλια, δημητριακά, ρύζι,
μανιτάρια, τόφου, σπόροι chia, πλιγούρι
μανιτάρια, τόφου, σπόροι chia, πλιγούρι
σίδηρος όσπρια, φυλλώδη λαχανικά, σόγια, κινόα, πατάτες,
αποξηραμένα φρούτα, σοκολάτα μαύρη, ταχίνι, σπόροι
(κολοκυθόσπορος, σουσάμι, ηλιόσπορος)
αποξηραμένα φρούτα, σοκολάτα μαύρη, ταχίνι, σπόροι
(κολοκυθόσπορος, σουσάμι, ηλιόσπορος)
ψευδάργυρος όσπρια, σόγια, ξηροί καρποί, σπόροι, βρώμη
χολίνη όσπρια, μπανάνα, μπρόκολο, βρώμη, πορτοκάλι, κινόα, σόγια
φυλικό οξύ φυλλώδη λαχανικά, αμύγδαλα, σπαράγγια, αβοκάντο,
πορτοκάλια, κινόα, διατροφική μαγιά, παντζάρια
πορτοκάλια, κινόα, διατροφική μαγιά, παντζάρια
Βιταμίνη C φρούτα, φυλλώδη λαχανικά, πατάτες, αρακάς, πιπεριές,
ντομάτες
ντομάτες
βιταμίνη D έκθεση σε ήλιο, συμπλήρωμα, ενισχυμένα φυτικά ροφήματα
βιταμίνη Β12 συμπλήρωμα, ενισχυμένα φυτικά ροφήματα
βιταμίνη Κ φυλλώδη λαχανικά, σπαράγγια, αβοκάντο, μπρόκολο ,
κουνουπίδι, φακές, λαχανάκια Βρυξελλών
κουνουπίδι, φακές, λαχανάκια Βρυξελλών
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, η παιδική ηλικία χαρακτηρίζεται από σημαντικές αλλαγές, διαφορετικά στάδια και με διαφορετικές ανάγκες σε κάθε ηλικία. Τα δεδομένα δείχνουν ότι η επιλογή vegan διατροφής είναι ασφαλής και ωφέλιμη και στην παιδική ηλικία, εφόσον υπάρχει σωστή καθοδήγηση και εφαρμογή.
Υιοθετώντας φυτοφαγική διατροφή κατά την παιδική ηλικία, δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά να μάθουν από νωρίς να εκτιμούν την τροφή, την υγεία τους, την ίδια τη ζωή τους και τις ζωές των άλλων όντων, να κάνουν συνειδητές επιλογές στην καθημερινότητά τους συμβάλλοντας σε ένα καλύτερο παρόν και μέλλον για τα ίδια και το περιβάλλον.
ΠΗΓΕΣ:
- Melina V, Craig W, Levin S. Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Vegetarian DietsJ. Acad Nutr Diet. 2016 Dec;116(12):1970-1980
- M Amit, Canadian Paediatric Society, Community Paediatrics Committee Vegetarian diets in children and adolescents, Paediatrics & Child Health, Volume 15, Issue 5, 5/6 2010, Pages 303–314,
- Ronald E Kleinman; American Academy of Pediatrics. Committee on Nutrition. Pediatric nutrition handbook 6th ed AAP 2009
- O’Connell JM, Dibley MJ, Sierra J, Wallace B, Marks JS, Yip R. Growth of vegetarian children: The Farm Study. Pediatrics. 1989 Sep;84(3):475-81
- Sanders TA. Growth and development of British vegan children. Am J Clin Nutr. 1988 Sep;48(3 Suppl):822-5.
- Agnoli C, Baroni L, Bertini I,.et al. Position paper on vegetarian diets from the working group of the Italian Society of Human, Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2017 Dec;27(12):1037-1052
- K.D. TAMBALIS, D.B. PANAGIOTAKOS, G. PSARRA, and L.S. SIDOSSIS Current data in Greek children indicate decreasing trends of obesity in the transition from childhood to adolescence; results from the National Action for Children’s Health (EYZHN) program J Prev Med Hyg. 2018 Mar; 59(1): E36–E47.
- Julieanna Hever et al. Plant-Based Diets: A Physician’s Guide. The Permanente Journal/Perm J 2016 Summer;20(3):15082
- R.Henry et al, Global Environmental Change Volume 58, September 2019, The role of global dietary transitions for safeguarding biodiversity
- Karakus, Sarah M Omer, Thomas Donner, Abdel Rahim A Hamad, Current understandings of the pathogenesis of type 1 diabetes: Genetics to environment World J Diabetes. Jan 15, 2020; 11(1): 13-25.
- Vandenplas Y et al, Safety of soya-based infant formulas in children. Br J Nutr. 2014 Apr 28;111(8):1340-60.
- Vandenplas Y,et al, An extensively hydrolysed rice protein-based formulain the management of infants with cow’s milkprotein allergy: preliminary results after 1 month, Arch Dis Child2014;99:933–936
- Qin Y, Wade PA.. Crosstalk between the microbiome and epigenome: messages from bugs. J Biochem. 2018 Feb 1;163(2):105-112
- . Schürmann S, Kersting M, Alexy U. Vegetarian diets in children: a systematic review
Eur J Nutr. 2017 Aug;56(5):1797-1817.
- Block JP et al, Early Antibiotic Exposure and Weight Outcomes in Young Children. Pediatrics. 2018 Dec;142(6).
- Joan Sabaté et al, Vegetarian diets and childhood obesity prevention. The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 91, Issue 5, May 2010, 1525S–1529S
- Rosaria Umano et al, Pediatric Obesity and the Immune System 2019, Frontiers in Pediatrics 7:487
- Tomova A et al The Effects of Vegetarian and Vegan Diets on Gut Microbiota. Front Nutr. 2019 Apr 17;6:47
- Norma Heredia and Santos García, Animals as sources of food-borne pathogens: A review. Anim Nutr. 2018 Sep; 4(3): 250–255.
- Bonnie M. Marshall, Food Animals and Antimicrobials: Impacts on Human Health. Clin Microbiol Rev. 2011 Oct; 24(4): 718–733.
- Sang-Hee JeongRisk Assessment of Growth Hormones and Antimicrobial Residues in Meat. Toxicol Res. 2010 Dec; 26(4): 301–313.
- , J.Busse, S.Stoll, The plantrician project, pediatric plant -based Nutrition -Quick start guide 2018
**To άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο περιοδικό Greek Vegan Τεύχος 5
Δηλαδή αποφασίζεις εσυ ότι θες για το παιδί , επειδή εσυ είσαι τριμεγιστα ηλίθια….; Ξέρεις τι σημαίνει έρευνα; Το ότι κοτσαρεις ότι ένας παιδίατρος το λέει δεν σημαίνει απολύτως τίποτα…κρίμα το παιδάκι που από μικρό θα μάθει να μην έχει επιλογές…
Εγκρίνω το σχόλιό σας μόνο και μόνο για να το δουν και άλλοι και να γελάσουν. Δεν σχολιάζω άλλο. χαχαχαχαχαχαχα
Το κείμενο το γράφει γιατρός και από κάτω έχει κ τις πηγές με την έρευνα. Εννοείται ότι ο γονιός θα αποφασίσει αυτό που θεωρεί ότι είναι σωστό για το παιδί του. Το παιδάκι έχει κ επιλογές όπως να τρώει γλυκά ή να βλέπει όλη μέρα τηλεόραση, ο γονιός θα αποφασίσει όμως πόσο καλό του κάνει η κατανάλωση ζάχαρης ή αποβλακωση μπροστά στην οθόνη. Τώρα αν εσεις δν είστε τρισμεγιστα ηλίθιος όπως η θεματοθετρια μπορείτε να αφήσετε το παιδάκι σας κ μπροστά σε ένα γκρεμό και να αποφασίσει αν θα πέσει ή όχι, είναι κρίμα να το μεγαλώνετε χωρίς επιλογές.
Δυστυχως ο /η κύριος/ια που έγραψε το σχόλιο ήταν εξαιρετικα αγενης! Σε αυτο συμφωνούμε απολύτα! Αλλα θα ήθελα να ρωτησω κατι, πως αποφασίζει ενας γονιός να κάνει το παιδί του vegan απο την στιγμή που ειναι ο ίδιος? γιατι θα πρέπει το παίδι απο αυτη την ηλικία να μάθει πως η επιλογή του κρέατος, των ζωικών προιοντων και ακόμα και του ψαριού ειναι απαγορευτικά? Ρωτάω ειλικρινά χωρις καμμία δοση ειρωνιας. Τωρα σαφώς η τελεόραση αποβλακώνει το παιδί και ναι ο γονίος οφείλει να κάνει το παιδί να αγαπήσει το βιβλίο και ενα άθλημα ας πουμε, αλλά το φαγητό συγνώμη μήπως παρα είναι μια επιβολή προσωπικών πεποιθήσεων? Τα παιδία μας ( μητερα 3 ) δεν μας ανήκουν αλλα οφείλουμε να τα μεγαλώσουμε σωστά και κατα την δική μου ταπεινή γνώμη ειναι να μην τους επιβάλλουμε τις δικές μας ενήλικες επιλογές που πηραν μορφή απο αυτόνομη βούληση και απόφαση και οχι επειδη κάποιος μας το επέβαλλε χωρίς να έχουμε την επιλογή!
φιλικά,
Μαρία
Θα ήθελα να σας κάνω την ερώτηση αν την πρώτη φορά που μαγειρέψατε στο παιδί σας κάποιο ζώο, το ρωτήσατε. Δηλαδή είπατε για παράδειγμα “Γιάννη θα ήθελες σήμερα να φας μοσχαράκι;”. Φαντάζομαι πώς δεν το κάνατε. Θεωρήσατε πως είναι σωστό να το μαγειρέψετε και να του το δώσετε να το φάει, γιατί έτσι έχετε μάθει, έχετε διαβάσει, έχετε μεγαλώσει και έτσι τρώτε κι εσείς. Αυτό το θεωρείται επιβολή; Φαντάζομαι πως όχι.
Αντίστοιχα λοιπόν συμβαίνει και με το δικό μου παιδί. Όταν αποφάσισα τι φαγητό θα φτιάχνω στο παιδί μου, δεν του επέβαλλα κάποια ενήλικη επιλογή μου, αλλά αυτό που έχω διαβάσει, που έχω μάθει και που θεωρώ πως είναι το σωστό για τον οργανισμό τον δικό μου και του παιδιού μου (δηλαδή εγώ έχω απαρνηθεί το κρέας, τα ψάρια και τα ζωικά παράγωγα γιατί κάνουν κακό στην υγεία, στον πλανήτη και στα ζώα, αλλά στο παιδί μου θα τα δώσω να τα φάει;) Γιατί όμως αυτή η διατροφή που έχω επιλέξει εγώ για το παιδί μου θεωρείται επιβολή;
Επιβολή θα ήταν να μεγαλώσει να κάνει συνειδητές επιλογές και εγώ να του λέω “αααα όχι θα φας αυτό που σου λέω εγώ”. Αυτό είναι επιβολή…για να ξέρουμε και τι λέμε δηλαδή.
Και επίσης θα κάνω και μία ακόμα ερώτηση; Άραγε τις ίδιες ανησυχίες και τα ίδια πράγματα εκφράζετε και για κάποιον ο οποίος δίνει στο παιδί του να φάει σουβλάκι, από το σουβλατζίδικο της γειτονιάς; Ή που του κάνει παιδικό πάρτι με λουκανοπιτάκια και πίτσες; Δεν νομίζω.
Γιατί αλήθεια φαίνεται τόσο παράξενο ένα παιδί να μεγαλώνει με φρούτα, όσπρια, λαχανικά, καρπούς και σπόρους; Και μάλιστα όταν και η επιστήμη λέει ότι είναι καλό και ωφέλιμο για τον οργανισμό του; Και γιατί φαίνεται νορμάλ να μεγαλώνει τρώγοντας ζώα μεγαλωμένα με ορμόνες και με μία άθλια ζωή και έναν ακόμα πιο άσχημο θάνατο και με ζωικά συστατικά που κάνουν εξίσουν κακό στην υγεία;
Και τέλος είπατε πως τα παιδιά μας οφείλουμε να τα μεγαλώσουμε σωστά; Ποιος μας λέει τι είναι το σωστό ή γιατί σωστό είναι να τρώμε ζώα, αλλά το να είμαστε vegan είναι λάθος;
Καταλαβαίνω ότι ο καρνισμός είναι ριζωμένος μέσα μας, αλλά μάλλον ήρθε η ώρα να τον ξεριζώσουμε.
φιλικά
Lady Papaya
Αγαπητή δεσποινίς Lady Papaya εκτιμώ το γεγονός ότι μου απαντήσατε με αυτό το μακροσκελές κείμενο! Παρόλα αυτά δεν θα διαφωνήσω με αυτά που γράφεται αλλά θα ήθελα να παραθέσω κάποιες επισημάνσεις. Καταρχάς υπάρχουν ψάρια τα οποία είναι ελευθερας αλιείας και προφανώς δεν είναι ιχθυοτροφείου πρώτον. Δεύτερον το ίδιο συμβαίνει και με τα ζώα που πολλά που καταναλώνονται δεν τα ταΐζει κανείς με ορμόνες αλλά υπάρχουν φάρμες που εκτρέφουν ζώα σαν να ζούσαν στην φύση. Ο πλανήτης και η φύση λειτουργούν με μια κυκλική διατροφική αλυσίδα πραγμα που σημαίνει πως σε ένα βαθμό και όχι απαραίτητα ο άνθρωπος θα πρέπει να καταναλώνει ζωικά προϊόντα και παράγωγα αυτών αλλιώς ο υπερπληθυσμός των ζώων δυστυχώς θα αποτελέσει και την καταστροφή της ζωής της ίδιας της γης… Οι έρευνες που επικαλούμαστε όλοι είναι έρευνες που πολλές φορές στόχο έχουν να περάσουν ένα μήνυμα ευθύνης απέναντι στην κοινωνία και όχι να γίνουν απαραίτητα η σημαία και η αφορμή να στυλώσουμε τα πόδια στο έδαφος και να κάψουμε στην πυρά σαν μάγισσα όλα αυτά που απαρνιόμαστε επειδή μας το είπε μια έρευνα. Προφανώς και ο άνθρωπος όταν είναι παιδί θα πρεπει να έχει όλες τις επιλογές διατροφικές και σεξουαλικές ορθάνοιχτες μπροστά του και στην πορεία της ζωής του διαμορφώνοντας χαρακτήρα και προσωπικότητα ( μέσα και από την οικογένεια που μεγαλώνει ) να αποφασίσει τι θέλει και τι δεν επιθυμεί να κρατήσει! Οι επιλογές οι δικές μας δεν θα πρέπει να λειτουργούν σαν επιβολή αλλά σαν μια multiple choice παλέτα που θα έχει περισσότερες από μια επιλογή και πάνω εκεί να διαμορφώνεται η πορεία. Εμείς σαν γονείς στα παιδί μας ουδέποτε δεν τους έχουμε στερήσει την δυνατότητα επιλογής και ούτε τα μεγαλώνουμε με την ιδεα ότι τα ζώα δεν τα τρώμε και δη αυτοί που τα τρώνε είναι κανίβαλοι ποσό δε μάλλον ότι όλα τα ζώα είναι ντοπαρισμένα με φάρμακα και διαφορα αλλά τέτοια σχεδόν παράλογα με μια δόση θεωριών συνομωσίας. Φυσικά και στα parties που πάμε υπάρχουν και κεφτεδάκια και πίτσα αλλά και λαχανικά καθώς και χυμοί και αναψυκτικά και νερό. Τα παιδιά ανάλογα το πως έχουν μάθει, στο βαθμό που έχουν μάθει από το σπίτι τους θα πράξουν ανάλογα. Θα μπορέσουν να φάνε τα ζωικά αλλά παράλληλα καλό θα ήταν να φάνε και από τα λαχανικά ενδεχομένως σε ποσοστό 30% κρέας 70% λαχανικά και ναι να καταναλώσουν νερό ή χυμό. Δεν φαίνεται λοιπόν καμμία επιβολή ως προς τι θα φάνε ούτε τους υποχρεώνουμε εμείς με ενήλικη και άκαμπτη απόφαση ότι θα πρέπει no matter what να γίνουν vegan από την τρυφερή αυτή ηλικία. Προφανώς και κάθε γονιός βάσει του δικού του επιπέδου μόρφωσης, βιοματων, οικονομικής κατάστασης, επιπέδου γνώσεων και έρευνας, κοινωνικού περίγυρου αλλά και τρόπου ζωής στην καθημερινότητα του επιλέγει το πως θα μεγαλώσει το παιδί του ΑΛΛΑ θα είναι και ο απόλυτα υπεύθυνος για την εξέλιξη αυτού εσωτερικά και εξωτερικά και σε μεγαλύτερες ηλικίες τότε που το παιδί θα είναι άντρας ή γυναίκα και θα έχει μάθει πως οι επιλογές είναι απλά η μια και μοναδική που του έχει επιβληθεί και δεν θα μπορεί να «γεννήσει» νέα datas που θα κάνουν τον επεξεργαστή του εγκεφάλου του να εγκρίνει ή να απορρίψει επιλογές και δυνατότητες που παρέχονται στην ενήλικη ζωή αυτού/ης καθώς θα εχουν πάντα την λανθασμένη εικόνα! Δυστυχώς οι επιλογές των γονιών επειδή καλύπτουν κρυφές ανάγκες και καταστάσεις που οι γονείς θέλουν με κάθε τρόπο να δείξουν προς τα έξω επειδή οι ίδιοι δεν εχουν την αποδοχή των επιλογών τους 100% , το κάνουν μέσω των παιδιών τους και δυστυχώς αυτό είναι καταστροφικό και για τους 2. Στις έρευνες , οι ερευνητές μαθαίνουμε να αναλύουμε σε βάθος οτιδήποτε αποφασίζουμε να ερευνήσουμε χωρίς να θεωρούμε ότι αυτό είναι το δεδομένο απόλυτα εκτός και αν πρόκειται για κάτι σοβαρό όπως οι έρευνες κατά του καρκίνου και διαφόρων άλλων ιών όπως αυτή του κορωνοιου που έχει άμεσα αποτέλεσματα στην αντιμετώπιση την ανθρώπινης εξάλειψης. Οι έρευνες λοιπόν που ο αγαπητός συνάδελφος γιατρός έχει καταγράψει στο άρθρο είναι έρευνες που στην πραγματικότητα δεν αποδεικνύουν κάτι και το γνωρίζει και ο ίδιος, αλλά αποτελούν μοχλό πίεσης ώστε να μειωθούν οι καταναλώσεις βλαβερών ζωικών προϊόντων και την ίδια στιγμή να αλλάξει ο τρόπος ζωής μας προς το καλύτερο αλλά και να οδηγηθούμε στο sustainable farming! Κλείνοντας θα ήθελα να σας πω πως και το κοράνι δεν γράφει σκοτώστε τους αλλόθρησκους και θα πάτε στα βουνά με ρύζι με τις παρθένες όμως παρόλα αυτά οι μουσουλμάνοι γίνονται τζιχαντιστες και σκοτώνουν αμάχους και παιδιά! Το θέμα είναι πως διαβάζει και πως ερμηνεύει κάποιος οτιδήποτε περνάει από μπροστά του ή έρευνα ( χωρίς εισαγωγικά ).
Καλή σας ημέρα
Με εκτίμηση
Μαρία Σφυκαρη ( θα ήθελα να σας γράψω την ιατρική μου ιδιότητα αλλά θεωρώ πως θα ήταν υπερβολή να υπερθεματίσω και να χαθεί η ουσία των γραφομένων μου καθώς είμαι και μια πολύ σοβαρή ερευνήτρια σε θέματα ψυχιατρικής στις σχέσεις των οικογενειακών δεσμών και μάλιστα μεταξύ μητρος και τέκνων )
“Καταρχάς υπάρχουν ψάρια τα οποία είναι ελευθερας αλιείας και προφανώς δεν είναι ιχθυοτροφείου πρώτον. Δεύτερον το ίδιο συμβαίνει και με τα ζώα που πολλά που καταναλώνονται δεν τα ταΐζει κανείς με ορμόνες αλλά υπάρχουν φάρμες που εκτρέφουν ζώα σαν να ζούσαν στην φύση”
Είτε υπάρχει βιώσιμη αλιεία (σε θάλασσες γεμάτες μικροπλαστικά), είτε ζώα που μεγαλώνουν χωρίς ορμόνες και ακούγοντας Μπετόβεν, το αποτελέσμα είναι το ίδιο. Θα θανατωθούν για να τα φάμε. Και αυτό πλέον δεν χρειάζεται να γίνεται. Ο άνθρωπος εξελίσσεται.
“….ο υπερπληθυσμός των ζώων δυστυχώς θα αποτελέσει και την καταστροφή της ζωής της ίδιας της γης…” :
Τα ζώα εκτροφής, εμείς τα αναπαραγάγουμε και οι ανάγκες μας. Αν σταματήσουμε να τα τρώμε, απλα θα θα σταματήσουμε να τα εκτρέφουμε. Οπότε μην ανησυχείτε δεν θα μας κατακλύσουν οι αγελάδες και οι κότες.
“Οι επιλογές οι δικές μας δεν θα πρέπει να λειτουργούν σαν επιβολή αλλά σαν μια multiple choice παλέτα που θα έχει περισσότερες από μια επιλογή και πάνω εκεί να διαμορφώνεται η πορεία. “:
Το ίδιο πιστεύετε και για τη βάφτιση;
“Εμείς σαν γονείς στα παιδί μας ουδέποτε δεν τους έχουμε στερήσει την δυνατότητα επιλογής και ούτε τα μεγαλώνουμε με την ιδεα ότι τα ζώα δεν τα τρώμε και δη αυτοί που τα τρώνε είναι κανίβαλοι ποσό δε μάλλον ότι όλα τα ζώα είναι ντοπαρισμένα με φάρμακα και διαφορα αλλά τέτοια σχεδόν παράλογα με μια δόση θεωριών συνομωσίας. “:
Τα ζώα μπορούμε και να μη τα φάμε. Κανείς δεν είπε ότι όσοι τρώνε ζώα είναι κανίβαλοι. Είναι επιλογή τους να τα τρώνε. Δυστυχώς τα ζώα τα οποία καταναλώνει ο περισσότερος κόσμος είναι ζώα ντοπαρισμένα με φάρμακα (έχουν βγει χιλιάδες δημοσιεύσεις γι αυτό από σοβαρά μέσα – με έρευνα και χωρίς δόση συνομωσίας) μιας και είναι μαζικής κτηνοτροφίας.
“Προφανώς και κάθε γονιός βάσει του δικού του επιπέδου μόρφωσης, βιοματων, οικονομικής κατάστασης, επιπέδου γνώσεων και έρευνας, κοινωνικού περίγυρου αλλά και τρόπου ζωής στην καθημερινότητα του επιλέγει το πως θα μεγαλώσει το παιδί του”
Κρατήστε το αυτό. Τα υπόλοιπα που γράφετε είναι άστοχα (στη συγκεκριμένη περίπτωση) καθώς βασίζονται στο ότι ο γονιός επιβάλλεται πάνω στο παιδί του. Δεν υπάρχει κάποια επιβολή – οπως είπατε και εσεις ο κάθες γονιός επιλέγει πώς θα μεγαλώσει το παιδί του βάσει όλων αυτών που γράψατε.
“Κλείνοντας θα ήθελα να σας πω πως και το κοράνι δεν γράφει σκοτώστε τους αλλόθρησκους και θα πάτε στα βουνά με ρύζι με τις παρθένες όμως παρόλα αυτά οι μουσουλμάνοι γίνονται τζιχαντιστες και σκοτώνουν αμάχους και παιδιά!”;
Δεν γίνονται όλοι οι μουσουλμάνοι τζιχαντιστές. Είναι κρίμα να τελειώνετε το σχόλιό σας με αυτή την πρόταση.
Lady Papaya
Άνθρωπος
Ναι ενώ αν του δίνετε να φάει πτώματα κάνετε το καλύτερο για την Υγεία του, την ψυχολογία του και έχει και πολλές επιλογές το παιδάκι, μπράβο σας!
Για εξηγήστε πρώτα στο παιδί σας τι ακριβώς τρώει, ότι τα γατάκια και τα σκυλάκια που χαϊδεύει και αγαπάει έχουν ακριβώς την ίδια ψυχή και συναισθήματα με ένα άλλο ζωάκι που το αναγκάζετε να φάει να δούμε τι θα επιλέξει τότε!
Να υποθέσω ότι το παιδί σας δεν το βάπτιζετε για να επιλέξει μόνο του, όταν θα έρθει η ώρα!
Βρύστε και άλλο για να βλέπει το παιδί σας και να κάνει τις σωστές επιλογές! Συγχαρητήρια!
Επίσης αφήστε τους ειδικούς, τους γιατρούς και τους επιστήμονες να ξέρουν καλύτερα από εσάς, δεν είναι ένας, οι πιο ενημερωμένοι και διαβασμένοι γιατροί ξέρουν!
Σας συμβουλεύω να κάνετε μια έρευνα και να το ψάξετε καλύτερα το θέμα, εφόσον βλέπω ότι σας ενδιαφέρει τόσο πολύ!
Γεια σαας , θα μπορουσατε να μου προτεινετε καποιο βιβλιο για τη φυτικη διατροφη στα βρεφη , ειμαστε ακομα στο σταδιο του θηλασμου.
Ευχαριστω πολυ!